Muốn con thành công trước hết giáo dục con thành nhân: Dạy con làm người tử tế

Trong các phẩm cách đáng trân trọng của con người, sự tử tế cần được đặt lên hàng đầu. Khi xã hội có những bất ổn, đạo đức suy đồi thì sự tử tế cứu rỗi để chúng ta không phạm sai lầm đến mức không thể vãn hồi.
 

Có lẽ bất cứ ai trong chúng ta đều buồn khi chứng kiến những hành vi không tử tế, những câu chuyện đau lòng diễn ra hàng ngày. Những tội ác không ai có thể ngờ và không thể nào tưởng tượng được đã trở thành sự thật trong cuộc sống của chúng ta. Hơn bao giờ, chúng ta cần cứu lấy sự tử tế trong mỗi người, nuôi dưỡng nó, lan tỏa nó. Và quan trọng nhất là dạy con, dạy cháu, học trò của chúng ta – thế hệ tương lai thành người tử tế.

Làm sao để con chúng ta sống tử tế? Có lẽ đây là một câu hỏi không dễ trả lời, nhưng cũng xin đưa ra một số lời khuyên dành cho các phụ huynh muốn giúp con trở thành người tốt.
 

Cha mẹ, người lớn làm gương cho con 

Sự tử tế cần dạy từ khi trẻ còn đang tượng hình trong bụng mẹ: Người Việt Nam có câu “Con vào dạ, mạ đi tu”. Tu ở đây là tu tâm, dưỡng tính. Người mẹ nghĩ và làm những việc tốt, việc thiện lành, đứa con trong bụng sẽ được nuôi dưỡng bằng thức ăn tinh thần “tử tế” từ đó. Bởi tinh thần, suy nghĩ, tình cảm của người mẹ ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển thể chất lẫn tinh thần trong quá trình thai nhi.

Trẻ học hành vi tử tế từ chính những người xung quanh trẻ: cha mẹ, ông bà, bạn bè, hàng xóm, thầy cô giáo… mọi người mà trẻ tiếp xúc. Có thể trẻ chưa phân biệt hay hiểu được thế nào là sự tử tế nhưng được đối xử tử tế, trẻ thấy cách hành xử tử tế, sẽ học cách đối xử tử tế với mọi người. Môi trường sống, môi trường xã hội mà đứa trẻ được “tắm” trong đó rất quan trọng đối với sự hình thành những tính cách trong con người trẻ.
 

Dạy trẻ đồng cảm với người khác

Trí thông minh cảm xúc (EQ), hay khả năng đặt mình vào vị trí của người khác để xem xét cảm xúc và suy nghĩ của họ, là một trong những đặc điểm dễ nhận thấy nhất ở người tốt. Các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng EQ cao sẽ giúp bạn dễ dàng đạt được thành công trong cuộc sống.

Để dạy về sự đồng cảm, bạn hãy khuyến khích trẻ chia sẻ cảm xúc và giúp trẻ biết rằng bố mẹ rất quan tâm đến điều đó. Khi trẻ cãi nhau với bạn, hãy yêu cầu trẻ tưởng tượng xem người bạn kia cảm thấy thế nào về tình huống đang trải qua, đồng thời học cách quản lý cảm xúc, tìm hướng giải quyết mâu thuẫn tích cực. 
 

Hãy gieo vào tâm trí trẻ những suy nghĩ tốt đẹp

Lòng tốt nhiều khi không chỉ được thể hiện qua hành động giúp đỡ người khác. Đôi khi, chỉ cần thầm ước một ai đó luôn vui vẻ, mạnh khỏe cũng có nghĩa bạn đang làm việc tốt rồi. Hãy đề nghị con nghĩ đến một hoặc một vài người mà con yêu quý, muốn gửi tới họ những lời chúc, lời nói tốt đẹp nhất. Sau đó, bạn hãy bảo con nói to những lời chúc ấy lên, ví dụ như: “Chúc bà luôn mạnh khỏe”, “Chúc ông luôn vui vẻ”… Bằng việc thực hành thường xuyên nói ra những suy nghĩ tốt đẹp như vậy, nó sẽ dần trở thành một thói quen khiến trẻ luôn nghĩ tới điều tốt.
 

Dạy con cách cư xử đúng mực

Trẻ có biết nói lời cảm ơn với người khác hay sử dụng cách gọi thích hợp cho người lớn tuổi? Trẻ đã học được những quy tắc cơ bản trên bàn ăn? Khi thua cuộc trong một trò chơi với bạn bè, trẻ có phản ứng đầy hậm hực? Hãy nhớ rằng bạn đang nuôi dạy một đứa trẻ với mục đích để nó biết cách bước ra ngoài thế giới và tương tác với mọi người trong suốt quãng đời còn lại. Bố mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành cách cư xử đúng mực cho trẻ. 

Người lớn cần biết xin lỗi nếu mình trót có hành vi không tử tế trước mặt con. Điều này sẽ giúp trẻ tôn trọng người lớn, hiểu được rằng giữa nói và làm cần thống nhất nhưng không dễ dàng, vì ai cũng có thể phạm lỗi. Trẻ sẽ nhận ra: biết sửa lỗi và cố gắng sống tử tế hơn mỗi ngày là điều cần thiết.

Hãy suy nghĩ về cách bạn nói chuyện với con. Bạn có gắt lên khi không hài lòng về điều gì đó? Bạn có mất bình tĩnh và dùng những lời lẽ không hay? Hãy xem xét cách nói chuyện, hành động và thậm chí cách suy nghĩ của bạn, cố gắng chọn giọng điệu thân thiện và lịch sự ngay cả khi nói về hành vi sai trái của con.
 

Chia sẻ với trẻ những câu chuyện về sự tử tế

Bạn có thể tìm mua những cuốn truyện với các chủ đề liên quan đến sự tử tế. Hãy tới hiệu sách tham khảo các thể loại sách truyện khác nhau phù hợp lứa tuổi con. Sách, truyện là những nguồn năng lượng có thể ảnh hưởng tích cực đến suy nghĩ và hành vi của con trẻ. Với những em bé còn quá nhỏ và chưa biết đọc chữ, cha mẹ có thể đọc to từng mẩu truyện cho con trước khi đi ngủ. Còn với những bé lớn hơn, hãy tạo cho con một kho truyện nhỏ chứa nhiều thể loại truyện khác nhau.

Khi đọc truyện xong cần tương tác, trò chuyện với trẻ giải thích đâu là hành vi tử tế, đâu là hành vi xấu. Trẻ biết giới hạn những hành vi được làm và không được làm, tốt và xấu… từ đó trẻ sẽ biết và làm những điều trẻ cho là đúng, là tốt, là đẹp.
 

Dạy con làm tình nguyện

Hành động tình nguyện xuất phát từ những tình huống rất đơn giản trong cuộc sống. Cho dù việc tốt bạn làm có là lớn hay nhỏ, là giúp mọi người hay các con vật, thì bạn luôn luôn có thể huy động sự trợ giúp từ người xung quanh, nhất là trẻ nhỏ. Hãy tổ chức một buổi làm từ thiện và khuyến khích trẻ tham gia. Đó có thể là một buổi dọn dẹp vệ sinh quanh công viên, hoặc tới thăm người già neo đơn, những hộ gia đình khó khăn trong thành phố, hay đơn giản hơn là thu gom quần áo cũ để gửi đến những miền quê khó khăn…


Chẳng điều gì có thể giới hạn được lòng tốt, và những hành động này sẽ giúp bạn truyền tải, lan rộng sự tốt bụng đó đến con. Khi giúp đỡ người khác, trẻ học cách nghĩ về nhu cầu của những người kém may mắn hơn mình, tự hào về bản thân vì góp phần tạo ra sự khác biệt trong cuộc sống của người khác. 
 

Không treo thưởng cho những hành động tử tế

Điều bạn cần nhớ khi khuyến khích trẻ giúp đỡ người khác là không treo thưởng cho mỗi hành động tốt. Bằng cách đó, con bạn sẽ hiểu rõ ý nghĩa của hai chữ “tình nguyện” và biết rằng phần thưởng chính là cảm giác hạnh phúc khi hành động của mình giúp ích cho ai đó. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bạn nên tảng lờ mọi hành động tốt của con. Thi thoảng, bạn có thể đưa con đi chơi công viên hoặc tặng một món quà nhỏ để khen ngợi vì đã làm người tử tế. 

Sống tử tế không hề là một việc dễ dàng nếu con người còn đề cao lợi ích cá nhân. “Thành nhân” chính là biết sống vì người khác. 

Giúp trẻ hiểu ý nghĩa của việc sống tử tế đối với trẻ và với mọi người xung quanh. Trẻ cần hiểu mỗi hành vi tử tế làm nở hoa trong tâm hồn mỗi người và giúp cuộc sống trở nên đáng sống hơn. Với những ví dụ thực tế như con ngã, bạn nâng con đứng dậy; con khó khăn bạn giúp đỡ; con buồn bạn lắng nghe… Khi đó, con hạnh phúc và người giúp con còn vui hơn vì thấy mình có ích. Người cho đi bao giờ cũng hạnh phúc hơn người nhận.